Kapitaalgoederen

Algemeen

Kapitaalgoederen zijn door de gemeente aangekochte en/of tot stand gebrachte objecten waarvan het nut zich over meerdere jaren uitstrekt. Deze goederen worden vaak intensief gebruikt en het is belangrijk om ze goed te beheren, zodat ze aan de gestelde eisen kunnen blijven voldoen. Op deze manier dragen we bij aan de bereikbaarheid en leefbaarheid van de gemeente. Het is juist vaak de kwaliteit van de openbare ruimte die door de inwoners intensief wordt beleefd.
Goede bereikbaarheid van de gemeente Ommen en instandhouding van voorzieningen zijn voor een toeristische en levendige gemeente als Ommen onmisbaar. Dit betekent onder andere dat de gemeente de komende jaren zich inzet op het behoud en de ontwikkeling van voorzieningen. De gemeente Ommen doet dit, waar dit kan, samen met de inwoners en samenwerkingspartners en doet dit zo kostenefficiënt mogelijk

In deze paragraaf zijn de volgende kapitaalgoederen opgenomen:

• Beheer openbare ruimte algemeen
• Wegen (incl. fietspaden, trottoirs, zandpaden, e.d.)
• Civiele kunstwerken (bruggen en viaducten)
• Riolering en water ((druk)riolen, gemalen, kanalen en vijvers)
• Groen (plantsoenen, bomen, bossen, vijvers en natuurterreinen)
• Gebouwen (in eigendom van de gemeente zoals gemeentehuis, sporthal en gymzalen)
• Openbare verlichting (straatverlichting)

Achterstanden in het onderhoud kunnen, naast kapitaalvernietiging, in het ergste geval leiden tot onveilige situaties. Het is daarom zinvol om op het gebied van het onderhoud van kapitaalgoederen effectief beleid te voeren. In de hiernavolgende tabel is te zien welke (beleids)kaders voor de diverse kapitaalgoederen zijn vastgesteld. In IBOR (Integraal Beheer Openbare Ruimte) is het beeldkwaliteitsniveau van de onderhoudstoestand van de openbare ruimte vastgelegd.
Bij het beheer van de openbare ruimte maakt de gemeente gebruik van een geautomatiseerd, en met de BGT geïntegreerd, beheersysteem.
De onderhoudswerkzaamheden van de verschillende disciplines worden in de uitvoering integraal afgestemd, waardoor voordelen in de uitvoering te behalen zijn.
Voor de gemeentelijke gebouwen maken wij gebruik van het vastgoedinformatiesysteem O-prognose.

Toelichting per beheerdiscipline

De onderhoudsvisie die is opgenomen in het IBOR-beleidskader geeft inzicht in hoe de gemeente omgaat met haar kapitaalgoederen. We willen laten zien dat het noodzakelijk onderhoud is geborgd. Dit is grotendeels vastgelegd in allerlei meerjarenplannen, nota’s, visies en regelingen. Het vastgesteld IBOR-beleidskader voor onderhoud aan de openbare ruimte vormt de basis voor de aanpak die is vertaald in beheerplannen per beheerthema.

Elke drie jaar wordt het beheerplan wegen geactualiseerd voor onderhoud aan het wegennetwerk in onze gemeente. Het huidige kader staat beschreven in de nota meerjarig-onderhoudsprogramma wegen 2020-2022. Het beheergebied van de gemeente Ommen omvat ruim 420 km aan verharde wegen.   
De gemeente Ommen werkt met een gedifferentieerd kwaliteitsniveau volgens de methodiek van IBOR. Per structuurgebied zijn hier kwaliteitscriteria vastgelegd. De huidige onderhoudsstrategie van de wegverharding is gebaseerd op het kwaliteitsverloop in het verleden, de laatst uitgevoerde kwaliteitsinspectie CROW in 2019 en de verwachtte restlevensduur.

De gemeente Ommen heeft 67 civieltechnische kunstwerken in beheer. Dit betreft onder andere bruggen, viaducten en tunnels.  
Begin 2018 heeft de gemeenteraad een beleidsplan kunstwerken vastgesteld. Het beleidsplan geeft een integrale visie met inzicht in de maatregelen en bijbehorende kosten die nodig zijn kunstwerken in stand te houden en, wanneer nodig, te vervangen. In het plan zijn 3 onderhoudsscenario’s uitgewerkt, waarbij het scenario “heel en veilig” het beste bij de Ommense visie op het beheer en onderhoud past.
De uitstraling en het comfort zijn gebaseerd op onderhoudsniveau B (basis CROW).  De ramingen in de begroting 2018 en 2019 zijn in verband hiermee al incidenteel opgehoogd en de financiële basis gebaseerd op het scenario “Heel” en “veilig” is opgenomen in de begroting 2020. Alle kunstwerken worden gemonitord en een kwaliteitsinspectie onderworpen. Op basis hiervan is het onderhoudsprogramma 2020 – 2022 vastgesteld.

In dit GRP, waarin ook onze zorgplichten voor hemelwater en grondwater zijn meegenomen, staat hoe het rioolstelsel (vrijvervalriool o.a. gemengd en gescheiden rioolstelsel, regenwaterriolering, drukriolering en pompen en gemalen) worden beheerd en onderhouden en welke rioleringen worden vervangen gedurende de GRP-periode 2018-2022.
Daarnaast zijn er duurzaamheidsambities uitgewerkt en willen wij ons riolerings- en watersysteem klimaat robuust maken. De kwaliteit van het vrijvervalstelsel is volledig geïnspecteerd. Op basis van deze informatie gaan we ons riool functiegericht beheren. Dit houdt in dat we ons riool op basis van kwaliteit zo lang mogelijk in stand houden, tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten (sober en doelmatig). Functiegericht rioolbeheer is één van de speerpunten van de samenwerking in de waterketen. Alle waterketenpartners hebben afgesproken hun riool in de toekomst functiegericht te gaan beheren.
Het rioolstelsel bestaat o.a. uit circa 60 km gemengd stelsel, 39 km gescheiden stelsel en 11 km drukriolering. Daarnaast zijn er kolkaansluitingen (5.760), grote gemalen (47) en pompen en gemalen in het buitengebied (ca. 336).
In het GRP 2018-2022 is voor 2018 vastgesteld op € 199 per aansluiting, en stijgt met de inflatie mee. In 2021 stijgt het rioolrecht met € 15 bovenop de inflatie Deze stijging is nodig om financiële ruimte voor het klimaat robuust maken van ons riolerings- en watersysteem te creëren.

In IBOR (Integraal Beheer Openbare Ruimte) is het beeldkwaliteitsniveau van de onderhoudstoestand van de openbare ruimte vastgelegd.
De beheerplannen van groen, van bossen en van de  bermen en sloten geven aan hoe we deze beeldkwaliteit ook daadwerkelijk kunnen realiseren. Deze documenten tezamen zijn input voor het onderhoud dat gedaan wordt in Ommen.

Algemeen
De gemeente Ommen is eigenaar van diverse gebouwen en bouwwerken en is verantwoordelijk voor het onderhoud en het beheer daarvan.
Het huidige gebouwenbestand bestaat uit: 23 bedrijfsgebouwen (o.a.gemeentehuizen–werf,begraafplaatsen/baarhuisjes,bedrijfspanden/- woningen), 16 maatschappelijke gebouwen, waaronder bijvoorbeeld sporthallen, gymzalen en zwembaden en  31 monumenten.
Bij het beheer en onderhoud van deze gebouwen is onderscheid gemaakt in gebouwen die behoren tot de vaste voorraad (61) en gebouwen die behoren tot de semi-permanente (3) en flexibele voorraad (6). In de vastgestelde Nota Vastgoedmanagement 2014-2018 zijn kwaliteitsniveaus van het onderhoud per gebouw(soort) bepaald. Er wordt minimaal conditieniveau 3  (redelijke conditie) aangehouden, wat inhoudt dat plaatselijk zichtbare veroudering aan de orde kan zijn en dat de functievervulling van bouw- en installatiedelen niet in gevaar is. Een nieuwe vastgoednota is nog niet beschikbaar..

De onderhoudswerkzaamheden aan de gebouwen die behoren tot onze vaste en semi-permanente voorraad   worden verlaagd tot een acceptabel minimum. Daarnaast is vastgelegd dat voor gebouwen die tot de flexibele voorraad behoren geen groot onderhoud begroot wordt. Dit zal tot een absoluut minimum worden verlaagd (alleen onderhoud op het gebied van veiligheid & gezondheid).
Bij het beheer en onderhoud van onze gebouwen is verduurzaming van het vastgoed een belangrijk doel. Door sturing op de verlaging van de energiebehoefte en door het lokaal opwekken van energie (bijvoorbeeld door PV-panelen, zonneboilers of warmte-terugwin installaties) zijn de kosten voor energie te verlagen. Door de aanwezigheid van slimme meters en een energiemonitoringssysteem zijn de ontwikkelingen en resultaten goed te volgen en te analyseren

Voor het voeren van een systematisch (contract) beheer en onderhoud van de gemeentelijke gebouwen gebruiken we beheerapplicaties.
Vastgoednota
Wat wilden we in 2020 bereiken :
Een geactualiseerde vastgoednota gemeentelijk vastgoed.

Wat hebben we daar in 2020 voor gedaan:
Gemeente Ommen voert een intern project uit op basis waarvan de toekomstvisie voor het gemeentelijk vastgoed wordt bepaald. Op basis van deze visie, die naar verwachting in kwartaal 1 2021 beschikbaar is, wordt het beleidsplan vastgoed door de gemeente Ommen zelf geactualiseerd. OG Hardenberg levert hierbij ondersteuning naar behoefte.

Voorziening groot onderhoud
Wat wilden we in 2020 bereiken:
Uitvoering van projecten volgens planning.

Wat hebben we daar in 2020 voor gedaan:
De uitvoering van groot onderhoud is later opgestart dan gepland vanwege onduidelijkheid over beschikbaarheid van budget. Hierdoor loopt de uitvoering achter op planning.
Daarnaast zijn een aantal grote vervangingsinvesteringen uitgesteld of vertraagd, waardoor het samenhangende groot onderhoud eveneens is uitgesteld. Het gaat hier bijvoorbeeld om de renovatie van het gemeentehuis (in afwachting visievorming gemeente), Julianaschool (visievorming kindplein west) en renovatie ’t Laer (door wisseling van huurders veel intensievere afstemming huurders).
De uitvoering van de projecten zal in 2021 worden voortgezet.

Uitvoering beheer en onderhoud
Wat wilden we in 2020 bereiken:
Het uitvoeren van onze reguliere werkzaamheden zoals het herstellen van storingen, het uitvoeren van onderhoud, de afstemming met onze gebouwgebruikers, het beheren van onze contracten en huurovereenkomsten naar tevredenheid van onze stakeholders.

Wat hebben we daar in 2020 voor gedaan:
De afhandeling van storingen is beter in de hand. Er is actueel inzicht in openstaande storingen. Het aantal storingen dat niet is afgehandeld is fors verminderd tot circa 40 storingen voor Hardenberg en Ommen totaal.
Het systeem waarin huur/pachtovereenkomsten worden geregistreerd en wat de basis vormt voor facturatie en navolging huurafspraken wordt in 2021 vervangen. De voorbereidingen hiervoor zijn in 2020 opgestart.

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed
Wat wilden we in 2020 bereiken :
De verdere verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed en het verminderen van energieverbruik krijgt structureel aandacht.

Wat hebben we daar in 2020 voor gedaan :
Bij de uitvoering van renovatie en groot onderhoud aan gemeentelijk vastgoed is waar mogelijk rekening gehouden met duurzame, energiezuinige maatregelen. Zo zijn de zonthermie en nieuwe zonnepanelen voor zwembad de Carrousel in gebruik genomen en is de voorbereiding voor de verduurzaming van de verwarmingsinstallatie van zwembad de Carrousel opgestart.

Het huidige energiemonitoringsysteem van Erbis is aan vervanging toe. In 2020 is de aanbesteding voorbereid, deze wordt naar verwachting in kwartaal 2 2021 afgerond.

We hebben deelgenomen aan een aanbesteding georganiseerd door de Provincie Overijssel waarbij een aantal gemeenten en woningcorporaties samen innovatieve duurzame oplossingen inkopen (‘Start up in Residence’). Hierbij is aan marktpartijen gevraagd om voorstellen te doen voor nieuwe oplossingen op gebied van verduurzaming. Wij hebben met twee projecten geparticipeerd, te weten “Verduurzaming monumenten” en “zelfvoorzienende infrastructuur in het buitengebied”.  Voor onze projecten zijn helaas geen vernieuwende oplossingen gevonden. Wel hebben andere projecten geresulteerd in oplossingen die voor ons wel bruikbaar zijn. De mogelijkheden hiertoe worden momenteel nader verkend.

Corona
Wat wilden we in 2020 bereiken :
Bij het opstellen van de begroting 2020 was het ontstaan van Corona niet voorzien.

Wat hebben we daar in 2020 voor gedaan:
Corona heeft op meerdere manieren invloed gehad op ons vastgoedbeheer. Extra inzet was nodig voor het aanpassen van de regeling van ventilatiesystemen en het uitzetten van recirculatie van lucht. Ook is onderzoek uitgevoerd naar de noodzaak tot aanpassing van ventilatie van bijvoorbeeld scholen, kinderdagverblijven en binnensportaccommodaties. Geconstateerd is dat in meerdere gevallen niet wordt voldaan aan de eisen die op dit moment aan ventilatie van gebouwen worden gesteld. Deze eisen zijn strenger dan de eisen die van kracht waren ten tijde van de bouw of renovatie van gebouwen. Verwacht wordt dat we ons ook in 2021 extra moeten inzetten voor onderzoek en aanpassing van ventilatiesystemen.
Door Corona zijn veel gebouwen tijdelijk niet of veel minder gebruikt. Dit heeft in meerdere gevallen geleid tot lagere kosten voor bijvoorbeeld energie. Tegelijkertijd is vaker een legionellabesmetting geconstateerd, veroorzaakt door een lager waterverbruik.
Corona heeft er ook toe geleid dat meerdere huurders van ruimtes in gemeentelijk vastgoed om uitstel van huurbetaling hebben verzocht. Het is nog niet duidelijk of deze op een later moment als geïnd kunnen worden.

De kosten per kapitaalgoed zijn in onderstaand diagram in € weergegeven.