Inleiding
Het jaar 2020 heeft voor een groot deel in het teken gestaan van corona en is dwars door onze plannen, begrotingen en bedrijfsvoering heen gegaan. De gevolgen voor de samenleving waren groot:
- Ondernemers en de werknemers zijn hard getroffen (met name horeca, retail, persoonlijke dienstverlening, recreatie & toerisme)
- Verenigingsleven en evenementen lagen grotendeels stil
- Zwembad, theater en campings waren deels gesloten
Dit raakte ook een aantal toeleverende bedrijven.
In verband met corona zijn door ons diverse maatregelen getroffen. Allereerst hebben wij een crisisorganisatie ingericht. Snel daarna volgde het gemeentelijk maatregelenpakket dat gaandeweg is uitgebreid en aangepast. Het pakket was voornamelijk gericht op behoud van liquiditeit, uitstel van betaling van belastingen en huur, oninbaar verklaren precario en niet terugvorderen van kleinere subsidies voor evenementen. Dit kan niet los worden gezien van de steunpakketten van het rijk. Ook hebben we uitwerking gegeven aan de compensatieregelingen continuering zorg, de steunpakketten voor cultuur en sport, uitvoering sociale werkvoorziening etc. In de jaarstukken gaan wij bij de diverse programma’s in op de gevolgen van corona voor de gemeente, uiteraard voor zover dat daar van toepassing is. Hieronder geven wij in beleidsmatige zin en op een overkoepelende wijze, de hoofdlijnen van één en ander voor u weer.
Effecten
De effecten van corona op de gemeentelijke financiën zijn grofweg te splitsen in:
- Geplande activiteiten die geen doorgang konden vinden
- Daling van inkomsten
- Benodigde extra inzet c.q. activiteiten.
Hier tegenover staan de ontvangen compensaties vanuit het rijk. Het betreft de TOZO-regeling en middelen voor de uitvoering van diverse maatregelenpakketten die via de algemene uitkering zijn ontvangen. De compensaties betreffen onder andere:
- Compensatie van misgelopen inkomsten uit precariobelasting (terrassen) en markt- en evenementenleges
- Compensatie voor het in stand houden van de culturele infrastructuur
- Compensatie van extra uitgaven voor buurt- en dorpshuizen
- Compensatie voor extra toezichts- en handhavingstaken
- Compensatie van extra kosten die gemaakt worden voor de organisatie van herindelingsverkiezingen 2020 en de Tweede Kamerverkiezingen 2021
- Compensatie voor het opvangen van de exploitatietekorten van de Sociale Werkbedrijven.
De compensaties zijn in drie categorieën te onderscheiden:
- Compensaties waarvan de omvang nog nader vastgesteld wordt (aan de hand van de werkelijkheid). De TOZO-regeling is hier het belangrijkste voorbeeld van;
- Compensaties gericht op de interne thema’s en bedrijfsvoering. Hierbij kan gedacht worden compensatie voor inkomstenderving toeristen- en precariobelastingen;
- (Lumpsum)compensatie gericht op externe thema’s. Dit betreft onder andere tegemoetkoming in verband met sociale werkbedrijven en lokale en culturele voorzieningen.
Voor de compensaties als bedoeld onder categorie a, hebben wij nog te verrekenen bedragen in de jaarrekening opgenomen.
Risico’s
We kunnen stellen dat het rijk er veel aan doet om de gevolgen voor gemeenten van de coronacrisis zoveel mogelijk te compenseren. Het risico op die onderdelen is daarmee vooralsnog beperkt. Dat neemt niet weg dat de steun minder kan worden en uiteindelijk een keer ophoudt. Onduidelijk is nog hoe die situatie er dan uit zal zien. De belangrijkste risico’s zijn naar onze mening:
- Grondzaken. Onder meer door corona (financiële onzekerheid) bestaat het risico op verandering van de vraag naar woningen en bedrijfslocaties, waardoor grondopbrengsten afnemen.
- Hogere kosten voor bijstand, armoede en schuldenproblematiek. Het risico bestaat op een sterke toename van de doelgroep als gevolg waarvan de uitgaven stijgen. Verder is als gevolg van de coronacrisis, landelijk de verwachting dat het aantal aanvragen voor schuldhulpverlening gaat toenemen. Verder bestaat de kans dat ook meer ondernemers (zoals ZZP-ers) zich tot de gemeente wenden met verzoeken om steun.
- Lagere inkomsten gemeentefonds. Hoewel thans sprake is van bevriezing van het acres en opschorting van de opschalingskorting, bestaat nog steeds een risico van dalende inkomsten mede door de fors oplopende staatsschuld.
- Noodsteun. Het risico blijft dat we noodsteun moeten geven aan bijvoorbeeld culturele instellingen en sport indien de aanwezige buffers ontoereikend worden.
- Tot slot is het risico aanwezig dat uitstel van diverse betalingen als huur en belastingen deels tot oninbaarheid gaat leiden.
Wij blijven in gesprek met de samenleving om te voelen wat er leeft. Daarnaast bewaken wij de diverse ontwikkelingen goed. Op die manier verwachten wij de risico’s die werkelijkheid dreigen te worden, vroegtijdig in beeld te hebben. Zodat wij met passende voorstellen en maatregelen kunnen komen als dat nodig is. In ons weerstandsvermogen hebben wij reeds rekening gehouden met een bedrag voor corona gerelateerde uitgaven.