Lokale heffingen

Lokale heffingen hebben tot doel dat de gemeente door het verwerven van eigen middelen dekking vindt voor haar uitgaven in het kader van de uitvoering van de gemeentelijke taken. De invoering, wijziging of intrekking van lokale heffingen gebeurt door middel van een door de gemeenteraad vast te stellen verordening. De belastingverordeningen 2020 zijn vastgesteld op 28 november 2019.

De lokale heffingen kunnen worden ingedeeld in algemene belastingen, bestemmingsbelastingen en retributies.

De algemene belastingen komen ten goede aan algemene middelen van de gemeente. Dit betekent dat de opbrengsten niet gelabeld zijn maar voor alle gemeentelijke taken en voorzieningen kunnen worden ingezet. De gemeenteraad bepaalt waarvoor. Onder de algemene belastingen vallen de onroerende-zaakbelastingen, de precariobelasting, de forensen- en toeristenbelasting en parkeerbelasting.

Bestemmingsbelastingen zijn belastingen waarvan de opbrengsten zijn bestemd voor specifieke taken of voorzieningen met een duidelijk algemeen belang. De rioolheffing en de afvalstoffenheffing zijn bestemmingsbelastingen waarvoor geldt dat de gemeente niet meer mag heffen dan de kosten die zij voor de betreffende taak of voorziening maakt. Ook de reclamebelasting valt onder de bestemmingsbelastingen. De belastingopbrengst wordt als subsidie uitgekeerd aan een door de ondernemers opgerichte uitvoeringsorganisatie.

Retributies worden geheven van personen aan wie de gemeente een specifieke dienst verleent die voor die persoon een individueel voordeel oplevert. De belangrijkste retributies zijn de leges: vergoedingen voor een bij de gemeente aangevraagde dienst als het aanvragen van een paspoort of een vergunning. Net als bij bestemmingsbelastingen mogen de retributies niet meer dan kostendekkend zijn. Hieronder vallen ook de marktgelden en begraafplaatsrechten.

De lokale heffingen vormen een belangrijk onderdeel van de inkomsten van gemeenten en zijn daarom een integraal onderdeel van het gemeentelijk beleid. De gemeente Ommen haalde in 2020 circa 21% van haar inkomsten uit lokale heffingen. Een overzicht van de lokale heffingen en daarmee meer inzicht is daarom van belang voor de raad. Een aanduiding van de lokale lastendruk is van belang voor de integrale afweging tussen beleid en inkomsten. Een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid maakt het beeld van de lokale lasten compleet. Al deze onderdelen zult u daarom tegenkomen in deze paragraaf lokale heffingen.

De werkelijke inkomsten

In de gemeente Ommen werden in 2020 verschillende belastingen geheven. In onderstaande tabel treft u van de verschillende belastingen de begrote opbrengst 2020, de begrotingswijzigingen 2020 en de werkelijke opbrengst 2020 aan. Voor een toelichting op eventuele verschillen wordt verwezen naar de diverse onderdelen in de jaarrekening.

*inclusief oninbare belastingen

Het gemeentelijk beleid is dat de tarieven van de retributies en bestemmingsbelastingen in principe kostendekkend moeten zijn. Met andere woorden: de opbrengsten dekken de gemaakte kosten. Het kaderstellend beleid voor de diverse heffingen is vastgelegd in de door de gemeenteraad vastgestelde gemeentelijke belastingverordeningen en het Belastingplan Ommen 2019-2022.

Het beleid met betrekking tot de tarieven van alle heffingen en daarmee de opbrengsten van de verschillende heffingen, is dat deze worden verhoogd met de inflatiecorrectie. Deze bedroeg voor 2020 1,4%. Bij het raadsvoorstel over de belastingverordeningen 2020 is aangeven in welke gevallen en waarom hiervan is afgeweken.

Voor 2020 zijn de volgende tarieven vastgesteld:

Kwaliteit uitvoering Wet WOZ
De aanslag onroerende-zaakbelastingen en de forensenbelasting wordt gebaseerd op de WOZ-waarde. De Waarderingskamer controleert of gemeenten de Wet Waardering Onroerende zaken (Wet WOZ) goed uitvoeren. Hiervoor vinden verschillende onderzoeken en inspecties plaats. Het algemene oordeel van de Waarderingskamer over de uitvoering van de Wet WOZ in Ommen is 'Goed'. In 2020 heeft de Waarderingskamer ingestemd met het bekend maken van de WOZ-waarden. De WOZ-beschikkingen zijn vermeld op de gecombineerde aanslag gemeentelijke belastingen, die in de meeste gevallen met dagtekening 29 februari 2020 zijn verzonden.

Hierna wordt kort ingegaan op de verschillende  algemene belastingen, bestemmingsheffingen en retributies.

Algemene belastingen
Onroerende-zaakbelastingen
De onroerende-zaakbelastingen is conform het Belastingplan Ommen 2019-2022 alleen verhoogd met het inflatiepercentage. Verder werd bij de tarieven rekening gehouden met de waardeontwikkeling van de WOZ-waarden.

De opbrengst van de OZB woningen is gerealiseerd. Bij de tweede B-rap was al een meeropbrengst gemeld van € 50.000. Bij de jaarrekening laat de OZB woningen nog een kleine meeropbrengst zien van € 6.600.

De opbrengst van de OZB niet-woningen is gerealiseerd. Bij de tweede B-rap was al een meeropbrengst gemeld van € 140.000.

Hondenbelasting
Met ingang van 1 januari 2020 is de hondenbelasting afgeschaft.

Precariobelasting
Precariobelasting wordt in Ommen geheven voor het hebben van voorwerpen op of boven gemeentegrond. Een voorbeeld hiervan is een horecagelegenheid met een terras op gemeentegrond. Voor het terras moet precariobelasting worden betaald. De eerste anderhalve meter gemeten uit de gevel, voor het hebben van terrassen, uitstallingen en reclame-uitingen op of boven gemeentegrond is overigens vrijgesteld.
In verband met Corona is besloten de precariobelasting oninbaar af te boeken. Hierdoor wordt het begrootte bedrag niet gerealiseerd en is er een negatief saldo van € 32.000.

Forensenbelasting
De aanslagen forensenbelasting over het jaar 2020 worden na afloop van het belastingjaar, eind januari 2021, opgelegd. Het tarief voor de forensenbelasting 2020 is inflatoir verhoogd. Het hoogste bedrag bedraagt hiermee € 1.328 per jaar.
In 2020 zijn er 380 bezwaarschriften ontvangen tegen de forensenbelasting. Dit komt doordat het Gerechtshof onverwacht twee uitspraken van de Rechtbank heeft vernietigd waarin de gemeente in het gelijk was gesteld. Er is cassatie ingediend bij de Hoge Raad der Nederlanden. De uitspraak van de Hoge Raad wordt half juni 2021 verwacht. Om dubbele procedures te voorkomen zijn de bezwaarschriften die in 2020 zijn ontvangen aangehouden.
Daarnaast heeft een andere uitspraak van het Gerechtshof geleid tot een aantal verminderingen van voorgaande jaren. Dit betreft een bedrag van € 24.000,-. Doordat er een hogere opbrengst voor 2020 wordt verwacht dan begroot leidt dit niet tot een nadeel. Verwacht wordt dat er voor 2020 € 800.000 opgelegd kan worden. Bij de jaarrekening is hierdoor een incidentele meeropbrengst van € 42.000. Er zijn meer objecten in de forensenbelasting betrokken dan waar vanuit is gegaan bij de begroting. Er lopen nog (hoger)beroepsprocedures en een beroep in cassatie die de opbrengst kunnen beïnvloeden.

Toeristenbelasting
Het tarief voor 2020 is vastgesteld voor vier jaar vastgesteld op € 1,10 per persoon per overnachting. In de begroting 2020 is uitgegaan van 700.000 overnachtingen.

In overleg met de recreatieondernemers is in 2020 is de voorlopige aanslag toeristenbelasting later opgelegd dan gebruikelijk in verband met Corona. Eind maart 2021 volgt de definitieve aanslag, omdat pas na afloop van het jaar kan worden aangegeven hoeveel overnachtingen er in 2020 zijn geweest. Naar verwachting wordt de geraamde opbrengst, gebaseerd op 700.000 overnachtingen, gerealiseerd.

In 2020 is de definitieve aanslag toeristenbelasting 2019 opgelegd. Er zijn in 2019 838.000 overnachten gerealiseerd. In de begroting van 2019 was uitgegaan van 700.000 overnachtingen. Dit heeft geleid tot een meeropbrengst van € 138.000 waarvan € 130.000 is gemeld in de 2e B-rap.

De Hoge Raad heeft uitspraak gedaan in de lopende cassatiezaak en heeft de gemeente in het gelijk gesteld. De aanslagen hadden betrekking op de toeristenbelasting 2013 tot en met 2015.

Bestemmingsbelastingen
Afvalstoffenheffing
Met de afvalstoffenheffing bekostigt de gemeente de inzameling van het huishoudelijk afval. De afvalstoffenheffing wordt evenals de wettelijke plicht huishoudelijke afvalstoffen in te zamelen, geregeld in de Wet milieubeheer.

De afvalstoffenheffing bestaat uit twee soorten tarieven. Het vastrecht en een variabel tarief. Of een huishouden afval aanbiedt, is voor de heffing van het vastrecht niet van belang. Voor het variabele tarief is dat wel van belang. Het groente, fruit en tuin (GFT)-afval en plastic, metalen en drankenkartons (PMD)-afval kan gratis worden aangeboden. Voor restafval moet worden betaald per aanbieding. Na afloop van het belastingjaar wordt dit afgerekend op de gecombineerde aanslag gemeentelijke heffingen. Op dit aanslagbiljet staan bijvoorbeeld ook het vastrecht voor de afvalstoffenheffing, de rioolheffing en de ozb. De aanslag 2020 voor de variabele afvalstoffenheffing wordt in februari 2021 opgelegd. In de bebouwde kom moet het restafval zelf worden weggebracht naar verzamelcontainers.

In de 2e B-rap is een meeropbrengst gemeld voor het vast recht van € 20.000. Bij de jaarrekening laat de totale afvalstoffenheffing een meeropbrengst zien van € 45.000. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door een het variabele deel. In 2020 zijn er aanzienlijk meer aanbiedingen geweest dan er begroot is. Wellicht is er in Corona tijd veel opgeruimd en is hierdoor meer afval aangeboden. De meeropbrengst kan toegevoegd worden aan de reserve.

Rioolheffing
De rioolheffing hangt samen met de wettelijke zorgplicht voor drie beleidsvelden op het gebied van water. Doel van de rioolheffing is om geld vrij te maken voor onder meer de afvoer van afvalwater, de afvoer van regenwater (ook wel hemelwater genoemd) en het beheer van het grondwaterpeil. Omdat het overgrote deel van de investeringen in deze zorgtaken gebruik maakt van het afvoerstelsel, spreekt men over de rioolheffing. In het GRP benoemt de gemeente welke voorzieningen op het gebied van riolering zij bezit, hoe deze voorzieningen functioneren, hoe het rioolstelsel beheerd wordt en hoe dit gefinancierd wordt. In 2017 is er een nieuw GRP vastgesteld, dat de basis vormt voor de komende jaren.

In de 1e B-rap is een meeropbrengst van € 30.000 gemeld en bij de tweede B-rap is een meeropbrengst van € 25.000 gemeld. Bij de jaarrekening laat de opbrengst nog een kleine meeropbrengst zien van € 5.600.

Reclamebelasting
Vanaf 2019 wordt er in het centrum van Ommen reclamebelasting geheven. De opbrengst van de reclamebelasting komt na aftrek van de perceptiekosten ten goede aan het ondernemersfonds. Bij een ondernemersfonds leveren alle ondernemers binnen een bepaald gebied een financiële bijdrage. Het geld wordt ingezet voor activiteiten, evenementen of projecten die bijdragen aan de vitaliteit van het gebied.  
In 2020 zijn er, in tegenstelling tot 2019, minder bezwaren ingediend. In 2020 zijn dit er 2 en in 2019 waren dit er 12. In 2020 is er geen beroep ingediend bij de Rechtbank. In 2019 was er 1 keer beroep ingediend.

Retributies
In 2020 heeft de gemeente de volgende retributies geheven; marktgelden, begraafplaatsrechten en leges.

Marktgelden zijn retributies voor het ter beschikking stellen van een standplaats op de markt/jaarmarkt.
De begraafplaatsrechten zijn retributies voor het gebruik van de gemeentelijke begraafplaats. Naast een retributie voor de uitgifte en het onderhoud van graven en urnen, wordt ook een vergoeding gevraagd voor het gebruik van gemeentelijke diensten in verband met de begraafplaats.
Leges zijn retributies voor diensten die door de gemeente worden verleend. Veel van de retributies gaan over het aanvragen van vergunningen of documenten. Te denken valt aan omgevingsvergunningen, paspoorten of een uittreksel uit het bevolkingsregister. Maar ook bijvoorbeeld activiteiten van het gemeentearchief worden in de legesverordening geregeld.

Voor een toelichting op de verschillende retributies wordt verwezen naar de diverse onderdelen in de jaarrekening. Er zijn over 2020 verder geen bijzonderheden in deze paragraaf te vermelden met betrekking tot de begraafplaatsrechten, marktgelden en leges.

Onder de woonlasten verstaan we het gemiddelde bedrag dat een meerpersoonshuishouden in de gemeente Ommen betaalt aan OZB, riool- en afvalstoffenheffing. Over het belastingjaar 2020 is dat  volgens het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) in de gemeente Ommen een bedrag van € 781. Hiermee staat de gemeente op plaats 165 van de gemeenten met de laagste woonlasten in Nederland (totaal 377 (deel)gemeenten). Het landelijke gemiddelde is een bedrag van € 776. In de Provincie Overijssel is het gemiddeld € 766. (Bron: COELO, atlas van de lokale lasten 2020)

De COELO geeft aan dat gewerkt wordt met aannames omtrent de aangeboden hoeveelheid afval. Dit doen zij om de verschillende gemeenten goed met elkaar te kunnen vergelijken. In Ommen blijken de werkelijke cijfers echter te verschillen met de gedane aannames door COELO. In 2020 betalen huishoudens aan vastrecht € 212. Daarbij komen de kosten per aanbieding van restafval. Het gemiddeld aantal aanbiedingen bij de verzamelcontainer bedroeg in 2020 gemiddeld 20 aanbiedingen. Dit resulteert in een totale gemiddelde aanslag afvalstoffenheffing van € 248 (212 + 36) in plaats van de € 261 die COELO rekent.

De werkelijke gemiddelde woonlasten bedroegen in 2020 in de gemeente Ommen voor een woning met een gemiddelde WOZ-waarde van € 267.970 (bron: COELO) en 20 aanbiedingen bij de verzamelcontainer:

De gemeente Ommen staat op de 264^ste plaats als het om de woonlasten gaat voor huurders met een meerpersoonshuishouden. Het verschil in ranking is te verklaren door de rioolheffing. Deze wordt in veel gemeenten (deels) aan de eigenaar opgelegd, waardoor de lasten voor huurders lager zijn. De door COELO berekende woonlasten voor huurders van € 468 liggen ruim boven het gemiddelde van € 389, ook als rekening wordt gehouden met het feit dat de meeste huishoudens in werkelijkheid gemiddeld € 13,- minder aan afvalstoffenheffing betalen. Daarentegen is in Ommen wel volledige kwijtschelding mogelijk van de woonlasten voor huurders.  

Ontwikkeling 2021
Cijfers zijn een momentopname. Om de ontwikkeling in de tarieven en het landelijk beeld te laten zien, geven wij hieronder een vergelijkend overzicht van de COELO cijfers over 2020 en 2021:

Een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid
Voor inwoners die niet in staat zijn bepaalde gemeentelijke belastingen te betalen, is kwijtschelding mogelijk. Dit was in 2020 mogelijk voor de afvalstoffenheffing, de rioolheffing en de onroerendezaakbelasting. Of kwijtschelding wordt verleend hangt af van de betalingscapaciteit van belastingplichtigen. Bij de bepaling daarvan wordt rekening gehouden met 100% van de kosten van levensonderhoud zoals opgenomen in de landelijke richtlijnen voor het kwijtscheldingsbeleid. Dit om ruimhartige kwijtschelding te kunnen verlenen. In 2020 zijn er 277 kwijtscheldingsverzoeken ontvangen. Hiervan zijn er 225 toegekend. Dit is iets minder dan geraamd.